West-Brabant is van oudsher hét centrum voor de teelt van zachtfruit in Nederland. Zachtfruit is de verzamelnaam voor aardbeien en houtig kleinfruit, zoals frambozen, bramen en bessen. Bijna 80 % van alle Nederlandse aardbeien worden geteeld in de provincie Noord-Brabant, met de grootste concentratie in het westen van Brabant en op diverse plaatsen in Oost-Brabant. Dat is zo ontstaan door de geschiktheid van de zandgronden in deze regio’s. Maar ook omdat de gezinnen hier vroeger zo groot waren, dat ze zelf in de intensieve arbeid van zachtfruit konden voorzien.
De zachtfruitteelt is vandaag de dag van groot economisch belang voor West-Brabant. En dat geldt vooral voor aardbeien. Reden voor REWIN om uit te zoeken hoe we die sector kunnen aanjagen.

Uitdaging in de aardbeienteelt
Inzoomend op de uitdagingen waar de teelt voor staat, zagen we dat ziekten en plagen er met kop en schouders bovenuit steken. Het is een thema dat steeds belangrijker is geworden. De reden? De steeds restrictievere wet- en regelgeving rondom het gebruik van (chemische) bestrijdingsmiddelen. Ook dwingt de consument leveranciers steeds meer naar een biologische teelt, zonder gebruik van bestrijdingsmiddelen. Om hieraan te kunnen voldoen wordt het voor telers alsmaar belangrijker om ziekten en plagen vroegtijdig te signaleren en in de kiem te smoren. Dit kan door de ontwikkeling van smart farming technieken. Hierbij wordt de teelt autonoom door een robot of drone gemonitord.

Mogelijke oplossingen
Om te onderzoeken welke recente innovaties op het gebied van remote sensing doorontwikkeld konden worden om toe te passen in de aardbeienteelt, startte REWIN in oktober 2018 een deelproject van het (inmiddels afgeronde) ICAReS interreg project: “Innovatiecluster Zachtfruit”.  We selecteerden twee hightech bedrijven die gespecialiseerd zijn in spectrale cameratechniek. 

Spectraal
Het bedrijf Technature ontwikkelt agro-toepassingen van hightech camera techniek. De camera van Technature meet bladgroei en plantvitaliteit. REWIN vroeg hen om in aardbeien te komen meten. De camera ziet geen oorzaak van eventuele verminderde vitaliteit of bladgroei, maar lijkt een relatie waar te nemen.
Technature richtte zich met name op het detecteren van de meest voorkomende ziekte in de aardbeienteelt; meeldauw en voerde op Proefcentrum Hoogstraten verschillende testruns uit met de spectrale camera. Daaruit bleek dat hun Spectracam tijd kan besparen bij de controles die de telers tot nu toe volledig handmatig en optisch uitvoerden. De camera markeert de besmette planten met een ‘rode vlag’. Hierdoor hoeft de teler niet meer zelf alle rijen te inspecteren, maar alleen naar de gemarkeerde te gaan. Een stap richting slimmer telen is daarmee gezet.

Meer dan het menselijk oog
Het bedrijf Polariks, al actief in de wijnbouw, focuste zich juist op het meten van het stressniveau in de aardbeienplant. Stress heeft directe invloed op de plantgezondheid en groei en resulteert uiteindelijk in ziekte en sterfte. Polariks gebruikte voor de aardbeienplanten hun hyperspectrale camera, die niet alleen de range ziet die voor het menselijk oog zichtbaar is, maar ook het nabij-infrarood en infrarood spectrum. Uit de tests in samenwerking met 8 West-Brabantse telers bleek al snel dat de hyperspectrale camera een waardevolle vroegtijdige detector is van plantenstress.
Maar: door de hoge aanschafwaarde van deze camera bleek het gebruik helaas niet bedrijfseconomisch verantwoord. Er moest dus gekeken worden naar een alternatieve methode. Bovendien bleek dat het meten met een dergelijke hoge resolutie op het moment weinig meerwaarde heeft. De aardbeienkwekers kunnen namelijk niet op plantniveau sturen. 

Koerswijziging
Naar aanleiding van deze feedback van de telers, besloten we de mogelijkheden van ‘regionaal’ meten te onderzoeken. Hierbij staat een camera op een gefixeerde plek in de kas. Met deze beelden zou de teler globaal een idee kunnen krijgen waar de planten staan die extra aandacht nodig hebben. Hiervoor wordt geen hyperspectrale camera gebruikt, maar een multispectrale camera. Dit is een afgeleide techniek, waarbij alleen in specifieke golflengtes wordt gemeten. Een betaalbaardere methode.
Na evaluatie van verschillende multispectrale camera’s op de markt bleek dat geen van alle voldeed aan de benodigde specificaties voor de aardbeienteelt. Polariks is daarom een eigen multispectrale camera gaan ontwikkelen. Binnen dit project is een succesvol prototype opgeleverd die de aardbeientelers een goed overzicht geven van de staat van hun gewas, zonder dat ze daarvoor fysiek door de kas hoeven te lopen. Een succes!

Resultaat
Met behulp van de opgeleverde spectrale camera en multispectrale camera zijn de aardbeientelers van West-Brabant weer een stap dichter bij de noodzakelijke slimme digitale teelt. Er zijn plannen om op basis van de resultaten van dit project vervolgstappen te zetten. Begin 2021 verwachten we daar meer over te kunnen vertellen.

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door subsidies van de provincie Noord-Brabant en Regio West-Brabant (Economie & Innovatie-fonds).